De Nederlandse maatschappij verandert van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Bijna overal ter wereld zorgen volwassen voor hun ouders en zorgen ouderen op hun beurt voor hun kleinkinderen. Nederland vormt hierop een uitzondering. Het project Familie-Wonen wil deze balans herstellen door intergenerationele woonconcepten te formuleren.
Introductie in Familie-Wonen
Het ontwerpen van Familie-Wonen lijkt zo eenvoudig en logisch omdat het over de hele wereld voorkomt, maar het wordt ingewikkeld en onlogisch zodra je het in Nederland plaatst. Onze huidige op ons zelf gerichte levensstijl komt letterlijk terug in nauwkeurig gemaatvoerde woonproducten zoals het rijtjeshuis in een woonstraat met de auto voor de deur: het werkt totdat je overweegt om je moeder in huis te nemen...
Familie-Wonen is een woonvorm in ontwikkeling, waarbij partijen uit de zorg, de projectontwikkeling en ontwerpers betrokken zijn. Het faciliteert dat mantelzorg binnen de familie mogelijk is. Baathoudende partijen zijn Gemeentes die uitvoering geven aan de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) en mantelzorg willen stimuleren. Zij kunnen participeren in deze woonvorm in ontwikkeling.
"Nieuwe woonvormen voor mantelzorg en meerdere generaties."
Ambitie
Het is de ambitie om te komen tot woonvormen waarbij meerdere generaties kunnen samenleven en voor elkaar zorgen. In zowel een landelijke, een suburbane en een stedelijke setting. In een villa, een rijtjeshuis of in een appartementengebouw. In een huis, in een hof of op een erf. Het is de ambitie het leven van verschillende generatie op eigentijdse wijze met elkaar te verweven.
Ouderenzorg en gezinszorg
Veel veertigers zitten in de situatie dat ze hun ouders om zich heen ouder zien worden, terwijl ze gescheiden van elkaar leven. Ze zijn niet in staat lichte zorgtaken uit te voeren, terwijl ze het wel zouden willen. Tegelijkertijd zouden ouderen graag voor hun kleinkinderen zorgen, maar zien door de afstand en de krappe huisvesting praktische bezwaren. Door het wegnemen van de fysieke afstand en de beperkingen in de woonvorm kunnen verschillende generaties op een natuurlijke manier zorgtaken voor elkaar verrichten.
Rugzakwoning versus Familie-Huis
Bij de rugzakwoning staat hulpverlening door mantelzorgers centraal. Dit kan zorg zijn aan verstandelijk beperkten, gehandicapten of ouderen. Er wordt uitgegaan van een eendimensionale organisatie van hulpverlening. Het Familie-Wonen vertrekt niet vanuit een zorgvraag, maar vanuit de ambitie om familielevens op basis van gelijkwaardigheid te laten samenvallen, zonder elkaars individuele leven te verstoren. Waarbij de grootouders gescheiden leven van de (klein-) kinderen, maar elkaar informeel ontmoeten en zonodig ondersteunen. Waarbij gemeenschapszin tussen meerdere ouderen gevonden kan worden op een natuurlijke wijze. Het Familie-Wonen creeert samenlevingsverbanden binnen en tussen families.
Gemeenschappen
Een Familie-Huis waarin meerdere generaties samenwonen kan zelfstandig bestaan, maar het is een meerwaarde wanneer er meerdere Familie-Huizen bij elkaar staan. Ouderen kunnen elkaar overdag bezoeken, en kinderen kunnen met elkaar spelen. Op deze wijze ontstaan er communities of nabuurschappen, waarin de kwaliteit van leven toeneemt.
Zorgfinanciering ontwikkelingen NL
De kosten voor de ouderenzorg werd tot voor kort betaald uit de AWBZ en de WMO. Sinds vorig jaar bestaat de verplichting aan meer vermogende ouderen om bij te dragen aan de zorgkosten. Het is de verwachting dat het deel dat ouderen zelf moeten bijdragen zal toenemen. Het spreekwoordelijke 'je eigen huis opeten' zoals dat tot in de jaren negentig gold komt weer in zicht. Daarmee zien de jongere generatie hun erfdeel opgaan aan zorgkosten.
Financiele voordelen
De ouderen in Nederland zijn relatief welvarend. Daarnaast hebben ze vaak ook een groot vermogen, die bij jonge gezinnen vaak ontbreekt. Door een gezamenlijke inzet van jongeren en ouderen kan een gemeenschappelijke woonvorm voor beide een uitkomst bieden, waarbij de een financieel zaken mogelijk maakt voor de ander, en de andere een langdurigere zelfstandigheid garandeert voor de een.
Voor Gemeenten geldt dat bij een goed functionerende mantelzorg er minder geld hoeft te worden besteed aan de WMO. Daarnaast kan er efficienter worden omgegaan met hulpmiddelen zoals tilliften. Tevens zal er minder druk worden gelegd op de kinderopvang.
Project: Onderzoek naar Familie-Wonen in Nederland
Locatie: Nederlandse Gemeenten
Partners: Juurlink+Geluk Stedenbouw+Landschap, Juli Ontwerp en Advies, Kenniscentrum WMO, Bouwfonds Ontwikkeling, Inclusio
Planning: Onderzoek 2014-2015